HET VERHAAL VAN EEN DYNAMISCH STUKJE ALKMAAR
Middelbeek bestaat al 75 jaar. In het kader van dit jubileum brachten wij in 2021 een jubileum magazine uit waarin wij een aantal klanten hun verhaal hebben laten vertellen. Stuk voor stuk mooie, indrukwekkende verhalen van lokale ondernemers, die we graag ook delen in dit blog.
In driekwart eeuw flink uitgebreid, drie verschillende adressen gehad, maar goedbeschouwd alleen 1 keer verhuisd op eigen grond. Friescheweg 4 werd Frieseweg 5 door een gemeentelijke omnummeringscampagne in 1950, en in 1991 kreeg het nieuwgebouwde kantoor het huidige adres Frieseweg 11 toegewezen. Best bijzonder dat Middelbeek 75 jaar op nagenoeg dezelfde plek is gebleven, al was daar op z’n tijd wel wat doorzettingsvermogen voor nodig. Laten we daarom maar even stilstaan bij dit eigenzinnige hoekje van Alkmaar, waarvan de ontwikkeling vooral bepaald is door water en bruggen. Toen Klaas Middelbeek in 1946 zijn bedrijfspand betrok – en er met zijn vrouw en zoontje Willem ging wonen – was de Friescheweg naast een van de oudste uitvalswegen van Alkmaar ook een fier buurtschap met een eigen blauw plaatsnaambord. Daar stond toen wel ‘Gemeente Oudorp’ onder, want de eerste annexatie had inmiddels al plaatsgevonden.
Overigens, wie bij het woord ‘buurtschap’ denkt aan een vlekje met vier boerderijen en hooguit een kroeg, heeft hier een verkeerd beeld voor ogen, want de Friescheweg leidde allesbehalve een dommelend bestaan. Klaas Middelbeek was dan ook zeker niet de eerste ondernemer die er neerstreek. Zo was er vanwege de ligging aan de toegangsweg naar Alkmaar al jaren een logement gevestigd. Een hotel, zouden we nu zeggen. Ook uit de oudere doos: een paardenwisselplaats, waarvan de functie langzaam door de nieuwe tijd werd ingehaald. Verder een graanhandel, een bandenhandel, een kapperszaak, een sigarenwinkel, een café, houthandel Bierdrager – die we later nog tegenkomen – en last but not least: het lege bedrijfspand van metaalwarenfabriek Hulskamp, net verhuisd richting Oudorp. Een perfecte ruimte voor een ondernemer met ambitieuze plannen.
Wonen aan de Friescheweg
Behalve gewerkt werd er natuurlijk ook gewoond aan de Friescheweg. Allereerst door de ondernemers, net als de familie Middelbeek bij of boven hun bedrijfspand. Verder stond er een rijtje arbeidershuisjes, nog niet aangesloten op het riool, lagen er wat woonboten en stonden er bij het water twee brugwachterswoningen. Bij de Friescheweg hoorde nu eenmaal ook de Frieschebrug. Afgemeten aan zijn dienstwoning genoot de chef-brugwachter enige status: hij woonde in een royaal herenhuis, met voor- en achtertuin. De laatste met fruitbomen, waaruit Willem Middelbeek, zijn jongere broer en buurjongens nog weleens een appeltje probeerden te kapen. Daarmee is ook het (misschien wel enige) nadeel aangestipt van opgroeien in een ons-kent-ons buurtschap: als je wat uitspookte, kwam je er zelden mee weg. En zeker voor de chef-brugwachter moest je op je tellen passen. Die had ogen in zijn achterhoofd.
Paard over de brug
Goed, de Frieschebrug dus. Deze draaibrug met één rijbaan en een draagvermogen tot 3 ton was in 1835 aangelegd als vervanging van een vlotbrug over het toen elf jaar oude Noordhollandsch kanaal, en in 1923 iets verbreed. Belangrijk verkeersknooppunt en hoofdpijndossier tegelijk, want de brug moest regelmatig open voor vrachtschepen en dat zorgde steeds vaker voor opstoppingen aan weerszijden van de slagbomen. Op de foto links uit 1948 is niet voor niets een verkeersregelaar te zien, een agent met witte mouwen en dito pet. De oude Frieschebrug lag in die tijd overigens een stukje noordelijker dan de huidige. Vanuit de Herenstraat – bij café Muizenvreugd – kon je de brug rechtstreeks oversteken naar de Friescheweg. Dat ging een keer bijna faliekant mis, toen een paard vanuit de richting Alkmaar op de brug op hol sloeg en dwars door het raam van de familie Middelbeek ging. Stukken glas van het daarbij gebroken raam lagen bij de kleine Peter Middelbeek in zijn ledikantje…
Friesche weg wordt Alkmaar
Uiteindelijk kwam er in 1952 een nieuwe Friesebrug, hoger en breder, met omhoog bewegend brugdeel. Toch was aanvankelijk niet iedereen er blij mee, omdat voor de aanleg van de opritten aan beide kanten van het kanaal land verloren ging. Zo moesten aan de Frieseweg de graanhandel, de bandenhandel en enkele huizen het veld ruimen. Voor de doorstroming van het verkeer scheelde het echter jarenlang een slok op een borrel, konden ook de sceptici niet ontkennen. Ondertussen begon het buurtschap steeds meer te vergroeien met de stad en gevoelsmatig bij Alkmaar te horen. In 1972 werd dat officieel toen Oudorp bij een gemeentelijke herindeling werd toegevoegd aan de gemeente Alkmaar. Sindsdien verdwenen een voor een ook de laatste herinneringen aan buurtschap Friescheweg. Middelbeek droeg hier zelf in de jaren ’80 en ’90 aan bij door de aankoop van het omvangrijke terrein van houthandel Bierdrager. Hier werden het huidige bedrijfscomplex en een complete woonwijk gebouwd. Natuurlijk moeten we in dit verhaal Autoservice Zeswielen niet vergeten. Want dit onderdeel van Middelbeek BV zit evengoed al 65 jaar honkvast op dezelfde plek, vlakbij het achtkantige hoofdkantoor. Ook de oorspronkelijke werkplaats had trouwens eerst ‘Frieseweg’ als adres. Pas jaren later, na nieuwbouw op het eigen terrein, werd dit ‘Steenovenpad’ vanwege het kleine woonwijkje dat op de plek van de autosloperij werd ontwikkeld. En om hier maar meteen een veelgehoord misverstand uit de weg te ruimen: de naam Zeswielen heeft niets te maken met auto’s, maar is een verwijzing naar vroegere kleine meertjes in de Oudorperpolder, even verderop.
Spanjaarden op de stoep
Tenslotte nog één stap terug in de tijd. Ook de heftigste gebeurtenis in de Alkmaarse historie is niet aan de Fries(ch)eweg voorbijgegaan: de belegering door de Spanjaarden van 21 augustus tot 8 oktober 1573. Ga eens voor het Middelbeek-pand staan en kijk over het water (dat toen nog een stuk smaller was) naar de stad. Links – op de hoek van de Bierkade en de Wageweg, waar nu het Victoriepark begint – stond destijds de mythische Rode Toren. Een stuk naar rechts: de nu eveneens verdwenen Frieschepoort. Dit deel van de Alkmaarse vestingwerken was in 1573 nog net niet vernieuwd en dat wist de Spaanse bevelhebber Don Frederik natuurlijk ook. Vandaar dat de aanval van 18 september hier plaatsvond en heroïsch werd afgeslagen, wat we als Alkmaarders (bijna) elk jaar uitbundig vieren. Het kan dus bijna niet anders dan dat er op Middelbeeks grondgebied Spanjaarden hebben gebivakkeerd. Voor een trotse sponsor van de 8 October Vereeniging is dat toch een heel aardige gedachte!